નોન-રેસિડેન્ટ ઈન્ડિયન્સ (NRI) એટલે કે બિન-નિવાસી ભારતીયો ભારતના સોફ્ટ પાવરનો એક ભાગ છે, જે ભારતની વૈશ્વિક છબીને વેગ આપે છે તેમજ તેની રાજદ્વારી ક્ષમતામાં વધારો કરે છે. પરંતુ તેઓ પાસે હાર્ડ પાવર પણ છે અને તે છે પૈસાની શક્તિ. ઈનવર્ડ રેમિટન્સ અથવા તેઓ ભારતમાં તેમના પરિવારો અને સંબંધીઓને રૂપિયા પાછા મોકલે છે. તે ભારતની અર્થવ્યવસ્થાને તેના વિદેશી હૂંડિયામણના ભંડારને મજબૂત બનાવે છે અને ભારતની મેક્રોઈકોનોમિક સ્થિરતાને સુનિશ્ચિત કરે છે. તેઓ ભારતમાં ઈંધણનો વપરાશ અને રોકાણ પણ કરે છે. આરબીઆઈના ગવર્નર શક્તિકાંત દાસે ગુરૂવારે જાહેરાત કરી હતી કે કેલેન્ડર વર્ષ 2022 દરમિયાન ભારતની ઈનવર્ડ ગ્રોસ રેમિટન્સ 107.5 બિલિયન ડોલરની સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સપાટીએ પહોંચી ગયું છે. રેમિટન્સે વિશ્વ બેંકના અંદાજને 7.5 બિલિયન ડોલરથી વધુ વટાવી દીધું છે અને તેણે અન્ય પરિબળો ઉપરાંત ભારતના ફોરેક્સ રિઝર્વને લગભગ એક વર્ષ પછી હવે પાછા 600 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવામાં મદદ કરી છે. એક્સચેન્જ રેટમાં સ્થિરતા અને રેકોર્ડ રેમિટન્સ ફ્લો સાથે ફોરેક્સ રિઝર્વ ફરીથી 600 બિલિયન ડોલરના આંકને વટાવી ગયું છે. રિઝર્વ જૂન 2021માં પ્રથમ વખત 600 બિલિયન ડોલરના આંકને વટાવી ગયું હતું. મે 2022માં જ્યારે યુક્રેનના આક્રમણને પગલે રૂપિયો દબાણમાં આવ્યો હતો તે પહેલાં સપ્ટેમ્બર 2021માં 642 બિલિયન ડોલરની ટોચે પહોંચ્યો હતો. ફોરેક્સ રિઝર્વ ફંડ આયાત કરે છે જેમાંથી સૌથી નિર્ણાયક તેલ છે. ફોરેક્સ રિઝર્વે સરકારને તેનું બાહ્ય દેવું ચૂકવવામાં મદદ કરે છે અને ભારતનું ચલણને પણ મજબૂત કરે છે.
રેમિટન્સ એ મેક્રો ઈકોનોમિક ગાદી છે
રેમિટન્સ ભારતના GDPના લગભગ 3%નો નોંધપાત્ર હિસ્સો ધરાવે છે. તેઓ ભારતના બાહ્ય ક્ષેત્ર માટે બફર છે, જે તાજેતરમાં વિવિધ વૈશ્વિક આર્થિક મુશ્કેલીઓને કારણે તણાવમાં છે. જ્યારે ભારતની વેપાર ખાધ વિસ્તરે છે, ત્યારે રેમિટન્સ ખૂબ જ જરૂરી ગાદી જેવું કામ કરે છે. તાજેતરમાં મર્કેન્ડાઈઝ વેપાર ખાધમાં ઘટાડો, ઉચ્ચ સેવાઓની નિકાસ અને અલબત્ત અપેક્ષા કરતાં વધુ રેમિટન્સ વૃદ્ધિ સાથે ભારતની બાહ્ય વેપારની સ્થિતિ સ્થિર થઈ છે. રેમિટન્સ એ ભારતના ચાલું ખાતા માટે માત્ર એક સ્થિર એન્કર નથી, ભારતના ફોરેક્સ રિઝર્વને પોષીને તે આરબીઆઈને રૂપિયાને વધુ પડતી અસ્થિરતાથી બચાવવામાં પણ મદદ કરે છે.
વર્લ્ડ બેંકના અહેવાલ મુજબ 2021માં ભારતે 89.4 બિલિયન ડોલર રેમિટન્સ મેળવ્યા હતા. જેણે ભારતને વૈશ્વિક સ્તરે ટોચનું પ્રાપ્તકર્તા બનાવ્યું હતું. વર્લ્ડ બેંકે 2022માં ભારતનો રેમિટન્સ ફ્લો વધીને 100 બિલિયન ડોલર થવાનો અંદાજ મૂક્યો હતો, જે 2021માં 7.5 ટકાની સરખામણીએ 12 ટકાના દરે વધશે. રેમિટન્સમાં તાજેતરના વધારાના કારણો એનઆરઆઈની બદલાતી પ્રોફાઈલ અને ગંતવ્યોમાં માળખાકીય ફેરફાર છે.
એનઆરઆઈ ખાસ કરીને અમેરિકામાં ધીમે ધીમે સામાજિક રીતે મજબૂત થઈ રહ્યા છે. જેનો અર્થ છે કે તેઓ વધુને વધુ રૂપિયા ઘરે મોકલી રહ્યા છે. યુએસની વસ્તી ગણતરી અનુસાર 2019માં યુએસમાં આશરે 5 મિલિયન ભારતીયોમાંથી, લગભગ 57 ટકા લોકો ત્યાં 10 વર્ષથી વધુ સમયથી રહેતા હતા. વર્લ્ડ બેંકના અહેવાલ પ્રમાણે આ સમય દરમિયાન ઘણા લોકોએ ગ્રેજ્યુએટ ડિગ્રીઓ મેળવી હતી જેણે તેમને ઝડપથી સૌથી વધુ આવક મેળવનારી કેટેગરીમાં આગળ વધવા માટે તૈયાર કર્યા હતા.
યુએસમાં ભારતીય ડાયસ્પોરા અત્યંત કુશળ છે. 2019માં યુએસમાં જન્મેલા ભારતીય મૂળના રહેવાસીઓમાંથી 43 ટકા લોકોએ સ્નાતકની ડિગ્રી મેળવી હતી, જ્યારે યુએસમાં જન્મેલા રહેવાસીઓની સંખ્યા માત્ર 13 ટકા હતી. 25 અને તેથી વધુ ઉંમરના ભારતીય મૂળના રહેવાસીઓમાંથી માત્ર 15 ટકા પાસે હાઈસ્કૂલની ડિગ્રી કરતાં વધુ નથી, જ્યારે તે વય જૂથમાં યુએસમાં જન્મેલા 39 ટકા લોકો પાસે હાઈસ્કૂલની ડિગ્રીથી વધારે ભણતર ન હતું. દરમિયાન અમેરિકામાં તમામ ભારતીયોમાંથી 82 ટકા (તમામ એશિયનોના 72 ટકાની સરખામણીમાં) અને 77 ટકા વિદેશી મૂળના ભારતીયો અંગ્રેજીમાં નિપુણ હતા.
ભારત કેવી રીતે NRI રૂપિયા આકર્ષી શકે છે
SWIFT જેવી પરંપરાગત મની ટ્રાન્સફર સિસ્ટમ કરતાં ઝડપી અને સસ્તી સાબિત થતા UPI લિન્કેજ જેવા આધુનિક ફિનટેક સાધનો વડે ભારત વધુ NRI રૂપિયાને આકર્ષી શકે છે. મોબાઈલ એપ્સ દ્વારા ઝડપી અને સસ્તા ક્રોસ બોર્ડર ફંડ ટ્રાન્સફર માટે સિંગાપોરના PayNow સાથે તાજેતરનું UPI લિંકેજ એ દિશામાં એક પગલું છે. ઈન્ટરનેશનલ મની ટ્રાન્સફરની કિંમત લગભગ 5% છે જેને ભારત-સિંગાપોર લિંકેજ અડધા કરતા પણ ઓછા કરી શકે છે. તેના કારણે ભારતના ઈનવર્ડ રેમિટન્સમાં વધારો થવાની અપેક્ષા છે. વિદેશમાંથી ભારતમાં રૂપિયા ટ્રાન્સફર કરવાની સસ્તી અને ઝડપી રીત ચોક્કસપણે મદદ કરશે. જો સિંગાપોર મોડલ કામ કરે છે તો તે મોટી સંખ્યામાં અન્ય દેશો સાથે નકલ કરી શકાય છે.
