માનવીય પ્રવૃત્તિઓના કારણે વિશ્વનું તાપમાન સતત વધી રહ્યું છે. 2023 ઈતિહાસનું સૌથી બીજું ગરમ વર્ષ રહેવા પામ્યું હતું. નિષ્ણાતો પહેલાથી જ કહી ચૂક્યા છે કે ક્લાઈમેટ ચેન્જ હવે ભવિષ્યની વાત નથી, તે વર્તમાન બની ગઈ છે. માનવજાત માટે તે સૌથી મોટો પડકાર બની ગયો છે. ‘ત્રીજા ધ્રુવ’ તરીકે ઓળખાતા હિમાલય આની અસર સહન કરી રહ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં હિમાલયના હજારો ગ્લેશિયર્સ પીગળી ગયા છે અને તાજેતરના સંશોધનો પણ તેની પુષ્ટિ થઈ છે. નવા સંશોધન મુજબ, હિમાલય ગરમ થઈ રહ્યો છે, જો ગ્લોબલ વોર્મિંગથી 3 ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધે છે, તો હિમાલયનો લગભગ 90 ટકા વિસ્તાર એક વર્ષ સુધી સૂકો રહેશે.
આ અહેવાલ ક્લાઈમેટિક ચેન્જ નામની જર્નલમાં પ્રકાશિત થયો છે. યુકેની યુનિવર્સિટી ઓફ ઈસ્ટ એન્ગ્લિયાના સંશોધકોએ આ ટીમનું નેતૃત્વ કર્યું છે. આઠ અભ્યાસો એકત્રિત કર્યા પછી, વૈજ્ઞાનિકો એવા તારણ પર આવ્યા છે કે દુષ્કાળ, પૂર, પાકની ઉપજમાં ઘટાડો ગ્લોબલ વોર્મિંગના સ્તરને વધારવા માટે જવાબદાર છે. આ આઠ અભ્યાસ ભારત, બ્રાઝિલ, ચીન, ઇજિપ્ત, ઇથોપિયા અને ઘાના પર કેન્દ્રિત હતા. આ હિસાબે ભારત વધતી ગરમીથી થતા 80 ટકા નુકસાનથી બચી શકે છે, પરંતુ આ ત્યારે જ થશે જ્યારે ભારત પેરિસ સમજૂતીને યોગ્ય રીતે અપનાવશે. પેરિસ કરાર શું છે? વાસ્તવમાં, આ કરાર વૈશ્વિક તાપમાનના વધારાને 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત કરવાના પ્રયાસો માટે કહે છે, જેથી કરીને આબોહવા પરિવર્તનની અસરોને ઘટાડી શકાય.
આ રિપોર્ટમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગ્લોબલ વોર્મિંગને 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત રાખવાથી જૈવ વિવિધતાનો અડધો ભાગ બચાવવામાં મદદ મળી શકે છે. જ્યારે તેને 3 ડિગ્રી પર રાખવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે તો માત્ર 6 ટકા જ બચાવી શકાય છે. ટીમના જણાવ્યા અનુસાર તાપમાનમાં 3 ડિગ્રી સેલ્સિયસના વધારાને કારણે ખેતીની જમીન દુષ્કાળનો વધુ ભોગ બને છે. જો આમ જ ચાલુ રહેશે તો દરેક દેશમાં 50 ટકાથી વધુ ખેતીની જમીનને એક વર્ષથી 30 વર્ષ સુધી ભયંકર દુષ્કાળનો સામનો કરવો પડી શકે છે. ગ્લોબલ વોર્મિંગને 1.5 ડિગ્રી સેલ્સિયસ સુધી મર્યાદિત કરવાથી ખેતીની જમીન પર દુષ્કાળનું જોખમ 21 ટકા (ભારત) અને 61 ટકા (ઇથોપિયા) વચ્ચે ઘટશે.
આ સાથે નદીમાંથી આવતા પૂરને કારણે થનાર આર્થિક નુકસાનમાં પણ ઘટાડો થશે. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે નદીઓ અને નાળાઓ તેમના કાંઠા ફાટી જાય છે અને પાણી નજીકના નીચાણવાળા વિસ્તારોમાં વહે છે. ભયંકર દુષ્કાળના કારણે મનુષ્યો માટેનું જોખમ પણ 20-80 ટકા ઘટાડી શકાય છે. સંશોધકોએ ચેતવણી આપી હતી કે ગ્લોબલ વોર્મિંગને ઘટાડવા માટે વધુ પ્રયત્નોની જરૂર છે કારણ કે હાલમાં વૈશ્વિક સ્તરે જે નીતિઓ છે તેના પરિણામે 3 ડિગ્રી સેલ્સિયસનો વધારો થવાની સંભાવના છે.
